Vùng miền núi “đuối” với các chỉ tiêu nông thôn mới

Đường giao thông nông thôn ở thôn Phú Hải, xã Phú Mỡ (huyện Đồng Xuân) được bê tông hóa từ nguồn vốn lồng ghép - Ảnh: MINH DUYÊN

So với giai đoạn 2010-2015, 19 tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2016-2020 có bổ sung thêm 10 nội dung. Điều này tạo thêm thách thức cho các xã miền núi trong xây dựng NTM khi mà với các chỉ tiêu cũ, các xã này đã luôn đạt ít nhất toàn tỉnh. Trong giai đoạn mới (2016-2020), gặp phải những yêu cầu cao hơn thì các xã miền núi càng gặp khó khi thực hiện tiêu chí NTM.

Khó theo kịp

10 nội dung bổ sung thêm vào 19 tiêu chí xây dựng NTM giai đoạn 2016-2020, điển hình có tiêu chí số 7 không chỉ là chợ nông thôn mà bao gồm hạ tầng cơ sở thương mại nông thôn; tiêu chí số 8 cũng không chỉ là bưu điện mà mở rộng thành thông tin và truyền thông; tiêu chí số 17 ngoài yếu tố môi trường còn có thêm cả an toàn thực phẩm; tiêu chí 10, thu nhập bình quân đầu người đến năm 2020 trên 45 triệu đồng/người/năm... Theo Ban chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh, các xã miền núi với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, mức sống người dân thấp và trình độ dân trí hạn chế, nên việc hoàn thành các tiêu chí NTM vốn đã gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, thời gian tới các chỉ tiêu cho các tiêu chí NTM ngày càng được bổ sung thêm theo hướng nâng cao thì vùng này càng khó theo kịp tiến độ xây dựng NTM với các khu vực khác ở tỉnh.

Trong 3 huyện miền núi, 2 huyện Sơn Hòa và Đồng Xuân có số xã đạt chuẩn NTM thấp nhất. Gắn với các chỉ tiêu mới, các địa phương này còn bị rớt tiêu chí. Ông Nay Y Blung, Chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa, cho biết: 7 năm thực hiện phong trào xây dựng NTM, đến nay huyện Sơn Hòa mới có 2/13 xã được công nhận xã NTM là Sơn Hà và Sơn Nguyên. Xét về tiêu chí NTM, bình quân mỗi xã đạt 11,69 tiêu chí. Đến nay, tổng số tiêu chí toàn huyện đạt được là 152 tiêu chí, rớt 2 tiêu chí so với đầu năm.

Còn huyện Đồng Xuân đạt các tiêu chí NTM thấp nhất tỉnh. Đến nay, huyện này mới có duy nhất xã Xuân Sơn Nam được công nhận xã NTM. Theo UBND huyện Đồng Xuân, trong tổng số 10 xã ở huyện, xã Xuân Sơn Nam được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn NTM vào năm 2016. Từ đầu năm 2017, huyện đăng ký thêm 2 xã phấn đấu hoàn thành 19 tiêu chí vào cuối năm là Xuân Phước và Xuân Quang 3. Nhưng đến nay đã là những tháng cuối cùng của năm mà các xã này vẫn chưa hoàn thành. Riêng với xã NTM Xuân Sơn Nam, rà soát theo nội dung chỉ tiêu mới thì xã còn nợ tiêu chí 15 về y tế. Ông Lê Mến Thương, Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Sơn Nam, cho biết: So với giai đoạn trước thì từ năm 2016, tiêu chí 15 về y tế có tăng thêm một nội dung về tỉ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể thấp còi đạt 13,9% và tỉ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế tăng từ 70% lên trên 85%. Với chỉ tiêu mới này, xã ở mức gần đạt và từ nay tới cuối năm phấn đấu đạt.

Tiêu chí thu nhập theo chuẩn mới gây khó cho hầu hết các xã trong xây dựng NTM, đối với các xã miền núi việc “chạy theo” để hoàn thành còn khó khăn hơn. Theo ông Nông Văn Trình, Phó Chủ tịch UBND xã Đức Bình Đông (huyện Sông Hinh), năm 2015, thu nhập bình quân đầu người của xã là 23,8 triệu đồng/người/năm được đánh giá là đạt. Năm 2017, tiêu chí này yêu cầu tăng lên 28 triệu đồng/người/năm và theo lộ trình đến năm 2020 là 45 triệu đồng/người/năm. Thực tế, để đạt được mức thu nhập bình quân đầu người 28 triệu đồng/người/năm, xã đã phải phấn đấu 2-3 năm nữa mới đạt; còn mức 45 triệu đồng thì không biết tới khi nào…

Cần được đầu tư

Đời sống của người dân vùng miền núi còn thấp, tỉ lệ hộ nghèo cao nên việc huy động đóng góp trong dân gặp rất nhiều khó khăn. Nếu không có sự đầu tư hoàn toàn từ Nhà nước thì tình trạng xây dựng NTM ở vùng này sẽ khó tiến triển. Theo ông Phạm Trung Chánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân, địa phương là huyện nghèo được hỗ trợ từ Chương trình 30a; một số xã, thôn, buôn đặc biệt khó khăn nhận trợ cấp từ Chương trình 135. Trong khi đó, việc xây dựng hạ tầng cơ sở yêu cầu người dân đóng góp 5%, 10% trong tổng vốn đầu tư. Cụ thể, theo Nghị quyết 76 của HĐND tỉnh, người dân đóng góp 5% cho xây dựng trường học, trạm y tế. Các công trình chợ, nghĩa trang, nhà văn hóa và khu thể thao xã... người dân phải góp 10%. Người dân sẵn sàng đóng góp ngày công, còn kinh phí thì rất khó. Huyện đã kiến nghị các cấp, ngành, người dân không phải đóng góp...

Cũng vì dân nghèo, xã nghèo không có điều kiện đóng góp nên nợ đọng xây dựng cơ bản thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM ở các địa phương này tập trung chủ yếu vào người dân và xã. Theo UBND huyện Sơn Hòa, 11/13 xã có nợ đọng với số tiền gần 2,8 tỉ đồng. Trong đó, ngân sách tỉnh, huyện không nợ, ngân sách xã nợ hơn 1,1 tỉ đồng, người dân nợ gần 1,7 tỉ đồng.

Ông Sô Bá Dựng, Chủ tịch UBND xã Phước Tân (huyện Sơn Hòa), cho hay: 98% dân số xã là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó trên 50% là hộ nghèo, cận nghèo. Thu ngân sách xã mỗi năm chỉ đạt bình quân 30 triệu đồng. Dẫu biết xây dựng NTM là chủ trương nhưng vì điều kiện quá khó khăn, nên người dân và xã không biết lấy đâu kinh phí để đóng góp…

Nguồn: Báo Phú Yên